
بهبهان در محرم، به صحنهای بدل میشود که در آن، نسلها دست در دست هم، روایت عاشورا را نه فقط بازگو، که باززی میکنند. از نخلگردانیهای باشکوه تا سینهزنیهای سحرگاهی، از نذرهای خاموش مادران تا اشکهای بیکلام پیرمردان، همه چیز در این شهر، روضهایست که با عشق و اندوه در هم تنیده شده است.
بهبهان در محرم، به صحنهای بدل میشود که در آن، نسلها دست در دست هم، روایت عاشورا را نه فقط بازگو، که باززی میکنند. از نخلگردانیهای باشکوه تا سینهزنیهای سحرگاهی، از نذرهای خاموش مادران تا اشکهای بیکلام پیرمردان، همه چیز در این شهر، روضهایست که با عشق و اندوه در هم تنیده شده است.
این گزارش، سفریست به دل این آیینها؛ روایتی از مردمانی که هر سال، با تمام وجود، کربلا را در کوچههای خود زنده میکنند.
حسین تجلی، شاعر و پیرغلام نامآشنای بهبهان، وقتی از محرم میگوید، گویی دلش را ورق میزند. صدایش آرام است، اما هر واژهاش بوی روضه میدهد. او از چاوشیخوانی میگوید، از آن لحظههای آغازین مجالس عزا: «چاوشی، آغازگر مجالس است. معمولاً در دستگاه چهارگاه خوانده میشود. یک دستگاه شورانگیز است که معروفترینش همان “خرم دللی” بوده که نقل شده متعلق به مال ناصرالدینشاه است. میخوانند:
خرم دل منبع از سر کوثر کجا / ز دیده پر از نام حسین و کرب و بلا…
با این صدا، دلها کربلایی میشوند که بعدا نوبت به روضه و سینهزنی میرسد.
تجلی با شور خاصی از سینهزنی سنتی میگوید: «مردان کمر همت همدیگر را میگیرند، حلقه زده، و با عشق اهل بیت، به سینهمیکوبند. نخست، مداح نوحههای سهضربی میخواند، برای گرم شدن مجلس. مثل:
ز خون ببین ز آل مصطفی / اسم شریفش نگرید تش به نیزهها…
بعد که عزاداران را شور فرا می گیرد، نوبت به نوحههای دوضرب می رسد یعنی همان روشی که با فاصلهی نیمثانیه به سینه کوبیده میشود. نوحههایی مثل:
عباس، تو علمدار منی / عباس، یار غمخوار منی…
او از نوحههای لالایی هم یاد میکند، با بغضی در گلو می خواند:
اصغر صغیر من، لای لای / طفلم نخورد شیر من، لای لای…
و مردم جواب میدن:
الهی خون لبت شاد، لای لای…
در پایان، نوبت نوحههای واحد میرسد. با ضربآهنگی آرامتر، اما پر از اندوه:
در شب بیخوابیات، فلان را دید / زینب غمزده را شاه شهیدان طلبید…
تجلی از سبکهای مختلف سینهزنی هم میگوید: «هر محلهای سبک خودش را دارد. بعضی سبک بوشهری و بعضی سبک بازار. ولی همه یک نقطه مشترک دارند: عشق. عشق به حسین، به عباس، به علیاصغر. سینهزنی، فقط کوبیدن دست به سینه نیست؛ یک بیهوشی عاشقانهست.»
از نغمههای خطیر چپ تا حماسههای سینهزنی
در دل بهبهان، شهری ریشهدار در آیینهای عاشورایی، محرم تنها یک مناسبت تقویمی نیست؛ بلکه تجلیگاه قرنها دلدادگی، حماسه و سوگواری است.
قدم اول، نیت نخست
تجلی در توصیف آغاز آیینها میگوید:
«در بهبهان، هر محله سبک خاص خود را دارد. برخی با سینهزنی آغاز میکنند، برخی با زنجیرزنی. اما آنچه اهمیت دارد، “قدم” است؛ همان گام نخست که با نیت خالصانه برداشته میشود. مثل آنچه حافظ گفته: چه خلوتیست، اول قدم…
او ادامه میدهد: «برخی محلهها ممکن است قدمزنی نداشته باشند، اما با زنجیرزنی یا سینهزنی جبران میکنند. محلههایی چون خراسانیان، زنجانآباد، بیبیخاتون، مسجد جامع، مسجد امام خمینی و فاطمهالزهرا، همگی دارای دستههای زنجیرزن هستند که در ایام محرم به اجرای آیین میپردازند.

اینجانب ضمن گرامیداشت یاد و خاطره همه شهدای وطن، و مخصوصا سرداران، دانشمندان، نظامیان و شهروندان شهید در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، از حفظ هوشیاری،همدلی و زمان شناسی مردم عزیز شهرستان بهبهان در روزهای اخیر و همچنین تلاش ها و زحمت های شبانه روزی و پیوسته اعضای محترم شورای تامین، نیروهای نظامی و انتظامی و امنیتی شهرستان تقدیر و سپاسگذاری نموده و از خداوند منان سربلندی و پیروزی همیشگی برای این ملت عزیز مسئلت می نمایم.